--------------------------------------------------------------------------------
Geçen gün bilgisayarcıya gittim. Buram buram yozlaşma kokuyor tabi dillerde. Adam (hatta adam demeye dilim zor varıyor) bana şu cümleyi kurdu: “- Efendim siz deneyin çalışmazsa çeync (ecnebicesi CHANGE yani biz Türklerin dilinde değişim) ederiz…” Yuh dedim adama sonra sordum “- Çeync ne demek?!!!” bir alevlenmişim ki sormayın.
Bu emperyalizm ülkemize nerden girdi sizce? Ben öyle düşünüyorum ki; bunun kökü dile kadar dayanıyor. Nasıl mı? Kısaca anlatmaya çalışayım.
Konfiçyus denen zat demiştir ki; “Eğer bir milletin kültürünü değiştirmek istiyorsanız önce dilinden başlayınız…” Ãimdi bu sözü kendimize nasıl yoralım. Benim düşünceme göre de (ki her zaman savunabilirim) kültür emperyalizmi önce dilde başlıyor. Dilin değişimi önce cümleden daha küçük ve Türkçe’nin özü olan kelime ile sonrada cümle yapısının bozulmasıyla başlıyor. Tabi bu tezimizi örneklerle sağlamlaştırmaya ve anlaşılırlaştırmaya çalışalım.
Mesela; “flört” kelimesi ne demek?
Bu kelimenin Türkçe karşılığına bir göz gezdirelim; “el ele dolaşmak”, “sokak ortasında öpüşmek”, “çıkmak (bu sonradan uyduruldu)”… Peki, bir düşünecek olursak bu kelime olmadan bizim ülkemizde böyle bir şey var mıydı? Tamam kabul ediyorum bir şey yapılır sonradan isim konulur ama iş kültüre gelince önce isim geliyor sonra ise yaşanıyor.
Bir örnek daha vereyim.
“Depresyon” kelimesi birkaç sanatçı tarafından kullanılıp kadın yayınlarıyla gündeme getirildi ve dilimize yerleşti. Asıl anlamı “sıkıntı” ama “sıkıntı” kelimesi tam olarak karşılamıyor çünkü ülkemizde sıkıntıyı yaşama anlayışı değil sıkıntıdan kurtulma anlayışı var. Bu kelimenin dilimize girmesiyle “uzun süreli bir sıkıntı”,”bu sıkıntıyı her şeye yorma” “karamsarlık” gibi anlayış hakim oldu genç kızlarımızda, bacılarımızda ve delikanlılarımızda.
Gelelim “teknoloji”ye… bize yani Türk Diline ve Kültürüne en büyük darbeyi vuran bir kavramdır bu. Burada hazır yeri gelmişken mühendis arkadaşlara sesleniyorum “- Bir alet bulun, adını Türkçe koyun ve bunu dünyaya yayın hatta siz uğraşmayın o kendiliğinden yayılır. Öyle mühendisim diye kasılmak yok. Görevinizi yapın!” Neyse biz konumuza dönelim; adamlar bir şeyler icat edip adını kendi dilinden koyuyor (örn: CHİP= çip, TELEPHONE= telefon, CAMERA= kamera…) ve bu aletler yayıldıkça doğal olarak dili de yayılmış oluyor. Ben mühendis değilim; bir alet icat edemem, o aleti kulanmamazlık da edemem o halde yapacağım iş onlara Türkçe karşılık bulmak.
Bulduğum bazı kelimeler var ve bu kelimeleri elimden geldiğince yaymaya çalışıyorum ama daha öncesinde söylemek istediğim bir şey daha var: ben İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fak. Türkçe Eğitimi Öğretmenliği’nde okuyorum. Bu bulduğum kelimeleri hocalarıma ve arkadaşlarıma ilk söylediğimde önce takdir ettiler ama sonra nedendir bilinmez garipsediler. Fakat ben ısrarla devam ettikçe onlarda kullanmaya başladılar.( kısaca bir hesapla; bunu on arkadaşıma alıştırdıysam her birinin kırk öğrencisi olduğunu düşünürsek bu kelimeler dört yüz öğrenciye öğretilmiş olur) Ãimdi ise biz bu Türkçe kelimelere o kadar alıştık ki yabancı adını kullanınca garipsiyoruz.
Gelelim kelimelere:
İngilizce Türkçe
CD TB (Taşınabilir Belleti)
VCD TBÇ(Taşınabilir Belleti Çalar)
Disket KB(Küçük Belleti)
USB BAT(Bilgi Aktarım Takacı)
Hard Disk Yerel Bellek
Kelimeler bunlar. Ben elimden geldiğince her tür yabancı kelimeye Türkçe isim bulmaya çalışıyorum. Öncelikle hiç kuşkunuz olmasın birden aklıma gelmedi bu kelimeler; eklerini ve köklerini araştırıp koydum bu isimleri. Bu kelimeleri kullanınca gülenlere ya da kullanmamakta inat edenlere bir sözümle yazımı bitirmek istiyorum;
“Kendi özüne, milletine ve diline gülen insanlardan utanıyorum ve onlara acıyorum…”
Yaradan Yar ve Yardımcımız olsun arkadaşlar….
NOT: Belki bu yazıyla daha çok yerde karşılaşacaksınız. Bu ingilizce kelimeler dilimizden atılasıya kadar pes etmek yok. Türk tarihinde hiçbir zaman PES etmemiştir.
Veli AKİSTİ
İzmir,2006
_________________
:oley :oley :oley :oley
hadi arkadaşlar bekliyorum artılarınızı nolur bakın hala sıfırım