Alternatifim Cafe

1929 Dünya Ekonomik Bunalımı: Büyük Buhran’ın Nedenleri ve Sonuçları

Discussion started on Konu Dışı


Dünya tarihinin en kara olaylarından biri olan Büyük Buhran, Amerika Birleşik Devletleri ile başlayıp küresel bir krize dönüşmüştür. Borsanın dibe vurduğu, banka ve şirketlerin battığı, milyonlarca kişinin işsiz kaldığı Dünya Ekonomik Bunalımı hakkında detaylar:





Dünya tarihinde birçok borsa çöküşü ve ekonomik kriz yaşanmıştır. Ama bunlardan bazıları hem dünyada hem de insanlarda büyük izler bırakmıştır. Büyük Buhran olarak anılan 29 Ekim 1929 tarihli ekonomik kriz de bunlardan bir tanesidir. Öyle ki dünya yaşanmaz bir hale gelmiş, hayatını idam ettirebilmek için çocuğunu satışa çıkaranlar bile olmuştur.


Birinci Dünya Savaşı‘nın hemen ardından ABD’nin süper güç haline gelmesi ile gelişen olayların neticesinde başlayan Büyük Buhran, tüm dünyaya yayılmış ve etkileri tüm şiddetiyle hissedilmiştir. Bu krizin nedeni kısaca ekonomik tecrübesizlik olarak tanımlanabilir. En çok Amerika ve Avrupa’da hissedilen kriz, dev ekonomilerin çökmesine neden oldu.


Tarihin en önemli konularından birisi olarak 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı’nın nedenleri, sonuçlar ve Büyük Buhran’ın tüm ayrıntıları sizlerle:


Büyük Buhran Öncesinde Yaşananlar





Büyük Buhran’ı daha iyi anlamak için öncesinde yaşananların neler olduğunu bilmek gerekiyor. Özellikle 1. Dünya Savaşı sonrasında meydana gelen olaylar, Büyük Buhran’ı tetikleyen en önemli nedenleri oluşturmaktadır. Savaş sonrasında ABD’nin süper güç olmasıyla birlikte tüm dünyayı etkilemeye başlamıştır. Diğer oyuncular ise Birleşik Krallık ve Almanya olmuştur.


Savaşa kadar dünyada hegemonik bir güç sayılan İngiltere, savaş sonrasında ABD’den aldığı borçlarla kanayan bir ülke haline gelmiştir. Borçlar nedeniyle yeniden kurulan altın standardı poundun değer kazanmasına ve İngiltere ihracatının azalmasına neden olmuştur. Daha az ihracat ise daha fazla altının dışa akımına ve yeniden borçlanmaya neden olmuştur.


Almanya‘da ise ABD’nin geri istediği tazminat sorunu yaşanmaya başlamıştır. Ekonomisi durma noktasına gelmiş ve bir çözüm olarak para basmayı denemiştir. Basılan para ise ABD tarafından kabul edilmemiş ve bu durum Almanya’da hiperenflasyona neden olmuştur. Sonraları tazminat sorunu 1924 yılında ABD’nin önerisi olan Dawes Planı ile çözülmeye çalışılmıştır. Buna göre; Amerika Almanya’ya yeniden kredi verecek ve yapılanmasını tamamladıktan sonra da tazminatını ödeyecektir.


Amerika ise 1924 – 1929 yılları arasında edindiği ihracat fazlası ile dünyanın net kreditörü konumuna gelmiştir. Bu sırada ülkede yeni endüstriler gelişmeye başlamış ve talep fazlalığı görülmüştür. Yeni endüstrilere talebin fazla olması nedeniyle borsa spekülatif bir hale gelmiştir. Buna bağlı olarak 1928 yılında Amerika verdiği kredileri, New York Borsası için geri çekmek zorunda kalmıştır.


Amerika’da 1920’lerde borsa dışında ekonomi fazlasıyla iyiydi. Üretim ve istihdam oranları yükseliyor; ücretler çok yükselmiyor ve fiyatlar istikrarlı bir yol izliyordu. Birçok kişi, aşırı fakir olmasına karşın halkın büyük bölümü varlıklılardan oluşuyordu. Amerikalılar minimum fiziksel eforla zengin olmaya çalışıyordu. Bu durumun en iyi kanıtı ise 1926 yılında Florida’da meydana gelen gayrimenkul patlamasıdır. Tam olarak klasik bir spekülatif balonun tüm özelliklerini barındıran bir durumdur.


Florida’da kış şartlarının kuzey eyaletlere göre daha iyi olması, taşımacılık problemlerinin çözülmesi gibi nedenlerle gayrimenkullerin yakın zamanda değerleneceği düşünülmeye başlandı. Florida tam bir tatil cennetine dönüşecekti. İnsanlar ise o bölgeden aldıkları toprakların gelecek çok fazla değerleneceğini düşünüyordu.


Bu düşünce ile insanlar Florida’da gayrimenkul yatırımı yapmaya başladılar; ama 18 Eylül 1928 yılında yaşanan tropik bir kasırga 400 insanın ölümüne, binlerce evin hasar görmesine ve deniz suyunun yatları parçalayıp sokaklara taşınmasına neden oldu. Sonuçta da satın alınan gayrimenkuller, hızla satılmaya başlandı; ama değerinin çok altına satılabildi. İşte bu durum spekülatif balonun patlamasıydı.


Büyük Buhran’ın Nedenleri Nelerdir?





1929 Dünya Ekonomik Bunalımı‘nın nedenleri, birçok kez araştırıldı ve birbirinden farklı yorumlar yapıldı. Bu araştırmaların elbette belli ortak noktaları bulundur. Bunlara göre Büyük Buhran’ın nedenleri arasında ilk başta Amerikan şirketlerin mali güçleri yer almaktadır.


Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra süper güç haline gelen ABD’de 1870 yıllarında irili ufaklı birçok şirket bulunuyordu. Savaşın getirdiği zorluklar karşısında küçük şirketler birleşti. Savaş bittikten sonra tekeller oluşturulmaya başlandı. Bu durum, 1929 yılına gelindiğinde Amerikan ekonomisinin yüzde 50’si üzerinde söz sahibi olan 200 holdinge kadar çıkmıştı. Tek bir holdingin batması bile ekonomiyi sarsmaya yetecek durumdaydı.


Büyük Buhran döneminin ikinci bir nedeni ise kötü yapılanmış bankalardı. Normalde olması gerektiği gibi bankaların sermaye esaslarını, rezervlerini ve kredi oranlarını belirleyen yasalar yoktu. Ayrıca şirketlerin mali tablolarının güvenilirliğini sağlayan yasalar bulunmuyordu. Bu nedenle yatırımcılar hisse senedi aldıkları şirketler hakkında yeterli bilgiye sahip değillerdi.


Üçüncü bir neden ise ABD’de dönemin başkanı Herbert C. Hoover ve yönetiminin ekonomik alandaki tecrübesizliğidir. Bu durumun, 1929 ekonomik krizi için en önemli neden olduğu savunulmaktadır. Çünkü Hoover yönetimi, 1920’lerin başında söz konusu olan liberal ekonomi anlayışına göre ekonomiye devlet müdahalesi yapmamayı uygun görüyordu.


Hoover yönetiminin, 1929 krizine müdahale etmemesinin toplumsal maliyeti çok büyüktü. Bir süre sonra müdahale etmeye karar verdiğinde ise geç olmuştu. Üstelik müdahaleler başarısız oluyordu. Yapılan müdahalelerden biri, devlet bütçesini dengelemek için devlet harcamaları kısıldı ve vergiler artırıldı. Bunun sonucunda işsizlik arttı, insanların satın alma gücü azaldı ve fiyatlar düştü.


Hükümetin bir diğer tecrübesizliği ise altın standardına bağlı kalmakta ısrar etmesiydi. Hükümetin altına bağlı olmayan para basmayı reddetmesi ve sıkı bir para politikası izlemesi, bir süre sonra piyasada para bulunmamasın neden oldu. Sonucunda da ekonomik faaliyetler durdu, reel sektör daraldı, işsizlik yükselmeye devam etti ve insanlar daha az para kazanmaya başladı.


Büyük Buhran döneminin dördüncü bir nedeni ise ABD’nin dünya üzerindeki net kreditör olmasıydı. Savaş sonrasında, Almanya ve İngiltere’den istediği tazminatları altın olarak talep etti. Buna karşın yeryüzünde altın stoku yetersizdi ve var olan da ABD’nin elindeydi. Talep edilen tazminatlar ve krediler alınamayınca, mal ve hizmet olarak ödenmesi denendi. Ama bu durum, ABD’nin kendi mal ve hizmet sektörünü çökertti. Son olarak gümrük duvarları koyulması denendi ve bu durum dış ticari küçülttü ve ABD hesapsız verdiği kredileri geri alamadı.


Borsanasiloynanir.co
#1 - Aralık 07 2018, 15:22:59

Üye:

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.