Yeni!
Osmanlı'da Musiki -Hikmete Dair Fenn'in son Osmanlıları
Bilindiği gibi 5. yy.dan bu yana, Türk dil kültürünü, Orta Asya'da canlı tutmayı başaran Uygur medeniyeti, çok çeşitli milletlere de bu konuda öncülük yapmışlardır. Diğer kültürel alanlarda da varlıklarını sürdürmelerini Ahmet Caferoğlu şöyle ifade etmektedir:
"… Çin kaynaklarından öğrendiğimize göre, Uygur hükümdarları sarayında, yerli ve yâdelli tarihçiler, şâirler, bilginler san'atkârlar, mûsıkîşinaslar büyük bir himaye görmekteydi. Memlekette zengin kitaplıkların bulunduğunu, Çin gezginleri nakletmektedirler. Bir Uygur el yazısı ise, Kobuz'un çok yaygın bir eğlence âleti olduğunu ortay koymuştur. Bu el yazısı, fevkalâde geniş bir mûsikî hayâtının turfan vahasını kaplaması sonucunda, Türk dilli manzum bir Uygur edebiyatının da var olduğuna işaret etmektedir…"
Bu bilgiler ışığında: İstanbul'da Edebiyat Fakültesi Matbaasında, Türk Dil Kurumu Yayınları arasında 260 numarayla basılan, Ahmet Caferoğlu'nun yazmış olduğu "Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü" isimli kitabını taradıktan sonra aşağıdaki müzik unsurlarının varlığı görülmüştür:
aş içkü: Toy, şölen ziyafet.
atırmak: Bir müzik aleti çalmak
basık: Türkü, şarkı
burku: Trombet
çıngartgu: Zil, çıngırak
ır: Şarkı, türkü
ırlamak: Şarkı, türkü söylemek
idig: Süs, bezek
irlamak: Irlamak, türkü şarkı söylemek
itig: 1. Süs, bezek, tezyinât 2. Müzik aleti
itizmak: Müzik aleti çalmak
küg:1. Kög 2. Gürültü, ses 3. Türkü, şarkı 4. Şöhret, ün 5.Sefâlet
kam: Şaman, büyücü, sihirbaz
kızaşı: Düğün, düğün ziyafeti, düğün şöleni, toy
kobuz: Kopuz sazı
kungkau: Çalgı, müzik aleti
kunhauçı: Mûsıkîşinas
kunku: Müzik aleti
togsurmak: Şarkı söylemek, ırlamak
tagşurmak: Irlamak, türkü söylemek
tıng: Seda, ses perdesi
timburi: tanbûr çalan
tokıga/u: Tef tokmağı, davul tokmağı
tüngür: Şaman davulu
ün: Seda, ses, ün
yangku: Yankı, ses, aksi seda, eko, şıkırtı
yangkulug: Akseden, çınlayan, ses çıkaran
yankuruş: Seda, ses
yaraşı: Süs, bezek, tezyina
yaratıg: Süs, bezek, tezyinat
yır: Şarkı, türkü
yog: Yuğ, ölü yemeği, matem, yas