Alternatifim Cafe

Sermaye piyasaları hakkında kısa ve yararlı bilgiler

Discussion started on Ekonomi Haberleri

adige_cale60

Bugün sizlere sermaye piyasaları hakkında basit ama yararlı birkaç bilgi vermek istiyorum.


Hisse senedi piyasası nedir? Neden gereklidir? Uzun zaman önce şirketler en karlı, kolay, hızlı ve etkili yatırımcı bulma yolunun örgütlü bir sistem aracılığıyla mümkün olacağını keşfettiler. Bu sistemin likiditesi yüksek olmalı ve bu sisteme fonlarını getirenler sayesinde şirketler gelişebilmeli idi. Bu da menkul kıymet borsalarının ortaya çıkmasına neden oldu. Kimi ülkelerde sermaye piyasaları kendi doğal sürecinde gelişti ve devlet çok daha sonra bu piyasaları düzenleme gereği duydu (ABD gibi). Kimi ülkelerde ise bu piyasalar bizzat devlet eliyle ve devletin kontrolünde oluşturuldu (Türkiye gibi). Bu piyasalar zaman içerisinde evrim geçirdi ve iyi yönde büyük bir gelişme gösterdi. Artık bu piyasalarda insanlar ticaret ve yatırım yapabiliyorlar. Borsalar işlem esasları belirlenmiş düzenli piyasalardır ve alıcı ile satıcıyı bir araya getirirler ve tüm işlemlerin herkes için adil olmasını sağlarlar. Aracı kurumlar da müşterileri için işlem yaparlar ve her bir işlemden komisyon alırlar.


İşlem yapan ile yatırımcı arasındaki fark nedir? Borsa da iki çeşit işlem yapan vardır. Bunlardan birincisi yatırımcı, ikincisi ise spekülatör olarak tarif edilir. Yatırımcılar borsaya genelde yüklü bir miktar para yatırıp, bu yatırımlarından uzun vadede para kazanmayı bekleyen şirketler veya bireylerdir. Tasarruflarını büyütürken güvenli yatırımlar yapmak isterler. Kumarbaz değildirler. Genelde çok paraları vardır ve bu sebeple uzun süre paralarını borsada tutabilirler. İşlem yapanlar veya spekülatörler genelde çabuk kar etmek isterler. Çok ya da az paraları olabilir. Paralarını çok uzun süre riske atmazlar. Bunun sebebi yatırımcılara göre daha yüksek risk almalarıdır. Hisse senedinin yanı sıra türev araçlara da yatırım yaparlar. Büyük karlar elde etmek için yüksek risk alırlar. Çoğu birkaç ayda zengin olmaya çalışan insanlardır. Ortalamanın üzerinde para kazanmak isterler. Çoğu işlemci ve spekülatör tüm paralarını borsaya yatırırken diğerleri bir servet kazanır. Bana göre aldığınız her finansal kararın sonucunu etkileyen üç temel faktör bilgi, sağduyu ve sağlam muhakemedir.


Hisse senedi, hisse senedi sembolleri ve pay senedi nedir? Hisse senedi kelimesi genelde şirketin adı için kullanır. Örneğin X hisse senedi için borsadaki sembol XYZ’dir. Borsada ticareti yapılan hisse senedidir. Hisse sahipliğe işaret eder. Milyonlarca hisse senedi olan şirketler vardır. Bazılarının hisse senedi sayısı azdır. Şirketlerin değeri artarsa hisse senedinizin değeri artar. Hisse senedinin fiyatı artarsa para kazanırsınız. Hisse senedinizden elde edeceğiniz karı etkileyen unsurlar arasında, hisse senedine sahip olduğunuz şirketle ilgili haberler, dedikodular ve borsa endeksini etkileyen diğer faktörleri sayabiliriz. Hisse senedi işlemi yapacaksanız aracılar (brokerlar) gibi uzmanların görüşüne başvurabilirsiniz. Ya da interneti veya haberleri izleyerek ve yeterli bilgi seviyesine ulaşarak kendi kararlarınızı kendiniz verebilirsiniz.


Hareketlilik (volatility) nedir? Hareketlilik fiyat hareketliliğidir. Eğer hisse senedi fiyatı hızlı artar veya düşerse o zaman hisse senedi hareketlidir denir. Bu durumda bu hisse senedine yatırım risklidir. Eğer bunun tersi olursa yani fiyat uzun süre sabit kalırsa o zaman da hisse senedinin fiyatı düşük hareketlidir denir. Ani ve kısa zamanda beklenmedik fiyat hareketliliği yoksa o zaman risk düşüktür. İşlemciler genelde hareketli hisse senetlerini tercih eder çünkü ani fiyat değişikliklerinden kar etmek isterler. Yatırımcılar istikrarlı, yavaş ve güvenli büyümeyi tercih eder. Sürprizleri sevmezler.


Türev ürünler nelerdir? Türev ürünler, değerleri başka bir varlığın değerine bağlı olarak değişen finansal araçlardır. En sık kullanılanları opsiyonlar ve vadeli işlemlerdir (future).


Opsiyon sözleşmesi nedir? Hisse senedi opsiyonları nelerdir? Bir opsiyon satın alırsanız ileriki bir tarihte, kontratta yazılı varlığı, belirli bir fiyattan alma hakkınız vardır. Ama bu zorunlu değildir. Hisse senedi opsiyonlarında hisse senedi alma hakkınız doğar. Bu kontratlarda aynı zamanda opsiyonu uygulayacağınız bir vade vardır. Eğer belirtilen vadede opsiyonu uygulamazsanız opsiyonun vadesi dolar ve değersiz olur. Siz de ödediğiniz primi kaybedersiniz. Peki, opsiyonlar neden bu kadar ünlü ve önemlidir? Opsiyon ticareti çok yüksek kar yanında çok büyük zarar da getirebilir. Opsiyon kontratlarını satmaz veya opsiyonu vade içinde uygulamazsanız tüm yatırımınızı kaybedersiniz. Bu kontratlar üzerinde çok iyi çalışmalı ve iyice öğrenmeli, sonra bunların ticaretini yapmalısınız. Opsiyonlarda daha bilinmesi gereken birçok terim ve uygulama vardır. Ama burada onların hepsini anlatmamız mümkün değil. Her işte olduğu gibi, bilginin temel taşlardan biri olduğunu her zaman aklınızda tutarak bunları da iyice öğrenmeniz gerektiğini hatırlayın.


Future işlemleri nedir? Future kontratı bir şeyi almak veya satmak için yapılan bir sözleşmedir. Bu bir ticari mal veya hisse senedi olabilir. Burada bu işlemin yapılacağı fiyat ve tarih bellidir. Bu kontratlar borsada işlem görür. Bu durumda birbirlerini sıfırlarlar. Peki, burada kar nerededir? Örneğin, bugün Ocak ayının 1’i olduğunu ve bu tarih itibariyle X hisse senedini 21 Şubat’ta 50 YTL den almayı taahhüt ettiğinizi; hisse senedinin şu anki fiyatının da 45 YTL olduğunu varsayalım. Eğer vadeye kadar hisse senedinin fiyatı 75 YTL olursa bu durumda sözleşmeye göre hisse senetlerini 50 YTL’ye alır ve 75 YTL’ye satarsınız. Ama tersi olur da fiyatı düşerse o zaman vadeden önce kontratı uygular ve o kadar para kaybetmezsiniz.


Yukarıda ana hatlarıyla bahsettiğim konularla ilgili olarak daha öğrenilmesi gereken birçok detay var. Bunları birçok internet sitesinden ve bu konularda yazılmış kitaplardan öğrenmek mümkündür.


HAFTANIN SORUSU


HİSSE SENEDİ FİYAT TANIMLAMALARI NELERDİR?


Hisse senedi fiyat kavramındaki başlıca tanımlamalar nominal (itibari) fiyat, ihraç (emisyon) fiyatı, piyasa fiyatı ve borsa fiyatıdır.



Nominal (İtibari) Fiyat

Pay senedinin yazılı olan fiyatıdır. Toplam sermayesinin miktarını belirleyebilmek ve bununla ilgili muhasebe kayıtlarını yapabilmek için pay senedinin ilk çıkarılışı sırasında ortaklık yönetimi tarafından verilen değerdir. TTK’ya göre ülkemizdeki pay senedinin nominal fiyatı en düşük 1 Ykr olabilir.



İhraç Fiyatı

Hisse senetlerinin, şirket tarafından çıkarılışı aşamasında satışa sunulduğu fiyattır. Türkiye’de genel olarak, şirketler çıkardıkları yeni hisseleri nominal fiyatla satmakla beraber, borsa değeri yüksek olan hisse senedini çıkaran şirket, nominal değerin üzerinde bir emisyon fiyatı da belirleyebilir. Özellikle yeni bir sermaye artırımında rüçhan hakkının kullanılmasından sonra arta kalan bölümün halka arz edilmesinde, emisyon fiyatı normal fiyatın üzerinde saptanmaktadır. Bazı şirketler ise, ihraç fazlası bölümü doğrudan borsaya limitli fiyatla (satıcının satım ordinosunda en düşük fiyatı belirlemesi) sunmak suretiyle, fiyatı borsada oluşturmayı tercih etmektedir.



Piyasa Fiyatı

Bir pay senedinin sermaye piyasasında alınıp satıldığı fiyat, o pay senedinin piyasa fiyatı olarak tanımlanır. Arz ve talep koşullarına göre oluşur. İşletmenin etkinliğinde herhangi bir değişme olmaksızın, piyasa koşullarındaki değişmelere bağlı olarak bir pay senedinin piyasa fiyatında zaman içinde değişmeler gözlenebilir, gerçek değerinin üstünde veya altında bir fiyat oluşabilir. Eğer borsa mevcutsa; borsa fiyatı ile eş anlamlı olarak kullanılan fiyattır.



Borsa Fiyatı

Borsada işlem görmeye başlayan hisse senetlerinin, borsadaki arz ve talep koşullarına göre oluşan fiyatıdır. Borsanın işleyişine göre fiyatlar günlük olarak belirlenir ve açılış, kapanış, en düşük, en yüksek, ortalama günlük fiyat gibi türlere ayrılır.
#1 - Nisan 17 2006, 17:06:26

Üye:

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.