Alternatifim Cafe

Dünya Dönüyor => Tarih => Konuyu başlatan: _TrAiToR_ - Aralık 16 2006, 16:10:52

Başlık: Tarih Sözlüğü
Gönderen: _TrAiToR_ - Aralık 16 2006, 16:10:52
A


Aforoz: Hıristiyanlık dininde papa ve kiliseye karşı gelenlere verilen cemaatten çıkarma cezası

Ahilik: Selçuklu ve Osmanlılarda oluşan esnaf örgütü


Akçe: Osmanlı Devletinin para birimi

Anayasa: Bir devletin dayandığı temel esasları ve ana kuruluşunu gösteren belgedir.

Anlaşma: Belli bir konuda veya konularda tarafların görüş birliğine varmasıdır

Antika: Eski çağlardan kalma eser.

Antikite: Eski Yunan ve Roma sanatına verilen genel ad.

Antlaşma: İki devlet veya devletlerarasında yapılan yazılı sözleşmedir.

Asimilasyon: İki veya daha fazla sayıda toplum ya da grubun kültürlerinin giderek bütünleşmesi veya kültürlerin erimesi. Kültürel yok oluş.

Ayan: Bir şehrin ileri gelenleri. Osmanlılarda çoğu esnaf ailelerden oluşan sınıf

Azınlık (Ekalliyet):  İçinde yaşadıkları toplumda nüfusun büyük bir bölümünü oluşturan gruptan( din, dil) etnik köken gibi özellikleriyle farklı olan kesim ..
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:19:25
B

Bab-ı Ali: Osmanlılarda sadrazam makamı. Hükümet.

Balbal: Türklerde ölen kahramanların mezarının başına dikilen mezar taşı, öldürdükleri düşman sayısını da belirtir küçük heykelcikler.

Balyos: Osmanlılarda Venedik elçisine verilen ad.

Basit Devlet: Hukuk birliğinin bulunduğu devlet.

Bedesten: Eşya alınıp satılan kapalı çarşı.

Berat: Ferman, belge

Biat: Bir kimsenin devlet başkanlığı veya hükümdarlığını tanımak.

Birleşik Devlet: Devleti otoritesi birliği oluşturan ülkeler birliği.

Burjuva: Yeniçağ’da Avrupa’da ticaretle uğraşan zenginlere verilen ad.
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:20:26
C/Ç

Cizvit: Reform hareketlerinden sonra Katolik mezhebini korumak amacıyla kurulan tarikat.

Cizye: İslami devletlerde Müslüman olmayanlardan alınan koruma vergisi, kafa vergisi olarak ta ifade edilir. Bu vergi askerlik çağı gelmiş, sağlıklı erkeklerden alınır.

Cumhuriyet: Egemenliğin koşulsuz olarak halka dayandığı devlet şekli.

Cülus: Osmanlı padişahlarının tahta çıkması.

Cülus Bahşişi: Padişahlığın ilanından sonra askerlere verilen para.

Çar: Rusya hükümdarlarına verilen ad.
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:22:09
D

Darülfünun: Osmanlılarda üniversite

Darüşşifa: Sağlık yurdu, hastane

Demokrasi: Halkın egemenliğine dayanan yönetim şekli

Devlet: Bir devlet yapısı içerisinde siyasal iktidarın örgütlenmesi ve belirlenmesi ile ilgili genel kuralların bütünü

Devrim: Bir kurumun ya da toplumsal sistemi genellikle zor kullanarak yıkıp, yerine eskisinden farklı bir kurum ya da toplumsal sistem yaratma.

Aşamaları
a)Fikir aşaması
b)İhtilal aşaması/halk isyanı
c)Yeni düzen oluşturma çalışmaları

Devşirme: Hıristiyan ailelerden alınan çocukların Türk ve İslam kültürüne göre yetiştirilerek devlet hizmetinde kullanılması.

Dogmatizm: Otoritelerce ileri sürülen düşünce ve prensipleri değişmez kurallar olarak kabul eden görüş

Dolmen: Uzun ve kaba taşların dikilmesi ve üzerine yassı taşların konulmasıyla oluşan barınak

Duyun-ı Umumiye: Osmanlı devletine borç para vermiş alacaklı devletlerin paralarını geri almak için kurmuş olduğu yönetim(1881)Bu sorun nedeni ile Osmanlı Devleti ekonomik bağımsızlığını kaybetmiştir.
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:23:24
E

Efsane: Ün salmış, dillere düşmüş olağanüstü olay.

Egemenlik: Bir ülkede ulusun içinden çıkan, bir kişiye, gruba ya da tüm ulusa ait olabilen yönetme gücü. Diğer bir görüşle yönetim kaynağı olarak görülen güç.

Enderun: Osmanlılarda devşirmelerin okuduğu saray okulu

Endülüjans: Katolik kilisesinin günahlardan arınmak için halka sattığı af kâğıdı.

Engizisyon: Katoliklerde dine aykırı davranışları araştırıp, cezalandıran kilise mahkemesi

Engizisyon Mahkemeleri: Kilisenin başkanlığında toplanır, genellikle kilisenin öğretilerine karşı çıkanlara ölüm cezası verirdi.

Ensar: Hz. Muhammet’e Medine’de yardımcı olan Müslümanlar, ev sahibi.

Enterdi: Katoliklerde papanın bir ülkede dini hizmetleri durdurarak hükümdarı cezalandırması. Bir ülkeyi kralı ile birlikte dinden atmak.

Eşraf: Şeref ve itibar sahibi kimseler, ileri gelenler

Etnik: Herhangi bir kültüre ait olma.
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:24:34
F

Federal: Birçok siyasal topluluktan oluşan ve bu toplulukların üstünde yer alan devlet yapısına verilen isim

Feodalizm: Toprağı ve üzerinde yaşayan köylüleri tek bir kişinin malı sayan Ortaçağ devlet sistemi (Derebeylik)Merkeziyetçi olmayan yönetim. Kapalı tarım ekonomisi.

Ferman: Padişahlar tarafından herhangi bir konuda yayımlanan yazılı emir, kanun.

Fetret: Devlet gücünün zayıfladığı bir yerde düzenin yeniden kurulmasına kadar geçen süre (karışıklık)

Fetva: Osmanlılarda şeyhülislam tarafından verilen Şeri hüküm veya karar

Fıkıh: İslam hukuku  
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:25:21
G

Ganimet: Savaş sırasında düşmandan alınan, savaş araç gereç ve eşyaları

Gaza: Din adına yapılan savaş

Gulam: Türk-İslam devletlerinde kurulan orduya verilen
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:26:46
H

Halef: Birinden sonra gelen, birinin yerine geçen

Hanedan: Bir devleti yöneten soy ya da aile

Harem: Saray ve konaklarda kadınlara ayrılan bölüm

Hat: Yazı

Hattat: Güzel yazı yazan

Höyük: Bir yerleşme ya da mezar kalıntısının üzerinde oluşmuş yassı yapay, toprak tepe

Hutbe: Müslüman hükümdarların her cuma namazından önce camide isminin okunması. İslam devletlerinde bağımsızlık sembolüydü.

Hümanizma: İnsancılık, insan ve doğa sevgisi, insanları sevme ülküsü. Ortaçağın skolâstik düşünüşüne karşı XVI. yüzyıl Avrupa’sında doğan ve gelişen felsefe, bilim ve sanat görüşüdür.
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:28:22
I/İ

İhracat: Dış satım

Islahat: Düzeltme veya iyileştirme çalışmaları

İhtilal: Mevcut devlet düzenini yıkmak için başlatılan halk ayaklanması

İkta: Belirli ölçülerdeki bir arazinin] hizmet karşılığı olarak bir kimseye verilmesidir. Selçuklu ve Osmanlılarda uygulanmıştır.

İltihak: Bir bölgenin ya da ülkenin kendi isteği ile başka bir devlete katılması

İnkılâp: Bir devletin yaşam koşullarını ve kurumlarını hızlı bir şekilde ileriye dönük olarak değiştirmektir.

İrtica(Gericilik): Mevcut devlet düzenini dini esaslara göre yürütmeyi amaçlayan dinsel hareket.

İthalat: Dış alım

İtilaf(Anlaşık): Avrupa’da İngiltere, Fransa ve Rusya’nın Almanya ve müttefiklerine karşı oluşturduğu güç birliği

İttifak: Almanya-Avusturya-Macaristan ve İtalya’nın, İngiltere ve müttefiklerine karşı oluşturduğu güç birliği

İttihat(Birleştirme): Dağılmakta olan Osmanlı imparatorluğunun bir arada tutma düşüncesi
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:29:40
K

Kadı: İslam ülkelerinde adalet işlerine bakan yargıç.

Kapitalizm: Ekonomik sistem. Bu sistem de kâr ana amaçtır. Bu toplumda egemen sınıf burjuvalardır.

Kapitülasyon: Bir devletin bir başka devlete çeşitli alanlarda tanıdığı haklar ve ayrıcalıklar.

Kervansaray: Anadolu selçuklularının ,kervanların konaklaması için yaptığı yerler

Konfederasyon: Egemenliklerini, hukuk yapılarını, başkanlıklarını ve uluslararası kişiliklerini koruyarak ortak bir amaç için antlaşmayla birleşmiş bağımsız devletlerin oluşturduğu topluluktur.

Katedral: Büyük kilise

Koloni: Bir ülkenin sınırları dışında işgal ettiği ve yönettiği yer. Daha çok ticari amaçlıdır. Ticaret yapmak amacıyla oluşturulan merkezler.

Kurgan: Tümülüslere Türkistan’da verilen ad.
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:30:32
L

Lahit: Taş veya mermerden oyma mezar

Liberalizm: Kişisel özgürlükleri konu alan ekonomik ve siyasi görüş. Liberal demokrasi

Lonca: Osmanlı Devletinde, esnaf ve sanatkârların bağlı bulunduğu kuruluş
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:31:34
M

Manda: Yabancı bir devletin güdümü altına girmek, egemenlik kaybı.

Meşrutiyet: Bir devletin başta bulunan hükümdar ile halkın temsilcilerinden oluşan meclis tarafından birlikte yönetilme. Meclisli krallık.

Monarşi: Devletin bir aile veya soy içerisinden seçilen tek kişi tarafından yönetilmesidir.

Müsadere: Osmanlılarda ölen devlet adamlarının malına el koyma geleneğidir.

Mütareke (Ateşkes): Antlaşma yapılıncaya kadar çarpışan tarafların silahlarını susturmasıdır.
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:32:22
N

Naip: Küçük yaştaki hükümdarlara vekâlet eden, birinin yerine vekil olarak geçen.

Nazır: Osmanlılarda bakan.

Nom: Eski Mısır’da yerleşim yeri. Kent, şehir
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Tári Elensar - Şubat 21 2008, 13:32:48
O/Ö

 

Oligarsi: Siyasal iktidarin birkaç kisilik küçük bir grubun, bir ailenin veya sosyal bir sinifin elinde bulundugu yönetim sekli

Osmanlicilik: Osmanli imparatorlugu sinirlari içinde yasayan herkesi din, irk ve mezhep ayrimi gözetmeksizin “Osmanli” sayma düsüncesi

 

Ösür: Islam devletlerinde Müslümanlardan alinan toprak vergisi
 


 

Özerklik: Bir toplulugun kendisini bazi kosullar altinda idare
etme hakki. Genelde ana devlete bagli fakat kendi kurallarini da uygulayabilme özelligi.


 
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:34:48
P

Pangermanizm: Bütün Germen kavimlerini birleştirme politikası.

Panislamizm: Tüm Müslümanları birleştirme düşüncesi

Panislamizm: Tüm Slavları birleştirme düşüncesi

Pantürkizm: Bütün Türkleri birleştirme düşüncesi

Papa: Katolik Hıristiyanların dini lideri

Papirüs: Eski Mısır’da kamıştan yapılan bir tür kâğıt

Polis: Eski Yunan’da kent devletlerine verilen isim

Protokol: Diplomatik işlerde ve devletlerarası ilişkilerde uygulanan kurallar
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:35:26
R

Reform: Bir kurumun işleyişini düzeltmek amacıyla getirilen köklü değişiklik

Resmi Tanıma: İki devletin birbirleriyle yazılı ve diplomatik ilişki kurması

Rönesans: Yeniden doğuş. XVI. yüzyılda İtalya’da başlayan, Yunan ve Roma sanatına dönüş hareketi. Bilim Edebiyat, resim ve müzik gibi anlamlarda gelişme ve yenilik yapma
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Tári Elensar - Şubat 21 2008, 13:35:48
S/Ş


Seferberlik: Bir ülkedeki silahli kuvvetlerin, savastan barisa geçmeleri için yapilan hazirlik

 
Siyasal Birlik: Bir ülkede birden fazla siyasi güç odagi varsa siyasal birlik yoktur. Bu güçlerden biri digerini egemenligi altina alirsa, siyasal parçalanmislik yerini siyasal birlige birakir.

 
Siyasal Parti (Fikra): Bir toplumda siyasal iktidari ele geçirmek amaciyla kurulan örgüt.

 
Siyasi Olay: Devletlerarasindaki iliskiler. Bu iliskiler barisçi yoldan olabilecegi gibi savas yoluyla da gerçeklesebilir. Devletlerarasindaki iliskilerin barisçi yoldan gerçeklesebilmesi için öncelikle devletlerin birbirlerini tanimalari gereklidir. Savaslar, antlasmalar, güç birlikleri gibi kavramlar siyasal olaylardir.

 
Skolâstik Düsünce: Ortaçag boyunca Katolik kilisesinin egemenligi altinda olan, bilime kapali dine dayali düsünce. Bu düsünce Rönesans hareketleri ve Hümanizmle sona erdi.

 
Sosyalizm: Üretim araçlarinin kisilerde olmadigi üretim ve bölüsüm araçlarinin kamuoyu ya da devlete ait oldugu siyasal sistem.

 
Sömürgecilik: Bir devletin bir baska ülkeyi isgal ederek yönetmesi ve isgal ettigi ülkenin zenginlik kaynaklarini kendi yararina kullanmasi. Klasik anlamda XV. ve XVI. yüzyilda Cografi Kesiflerle deniz asiri yerleri kesfederek baslattiklari hareket.(Ilkçag’da Kolonizasyon)

 
Stratejik: Elinde bulundurana büyük ayricaliklar ve üstünlükler saglayan yer ya da bölge

 
şeriat: Temeli dine dayanan yasalar anlamindadir.
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Tári Elensar - Şubat 21 2008, 13:36:28
T

 

Tampon Devlet: Devletlerin güvenliklerini saglamak amaciyla olusturduklari ara bölge

 

Tanima: Bir devletin varligini baska devletlerin de kabul etmesi. Tanimadan sonra devletlerarasinda siyasal iliskiler kurulur.

 
Tarikat: Ayni dinin içine, tasavvufa dayanan ve kimi ilkelerle birbirinden ayrilan Tanri’ya ulasma yollarindan her biri.

 
Tasavvuf: Islamiyet’te din gerçegine akil ve mantikla degil, sezgi ile gönül yolundan varmayi, esas tutan düsünce sistemi.

 
Tekfur: Anadolu’daki Bizans valisi ve beylerine verilen unvan

 

Teokrasi: Bir devletin, yapilanmasi, yönetimi özellikle hukuk kurallarinin din esaslarina dayandirilmasi.

Tersane: Gemi yapilan yer

Töre: Bir toplulukta benimsenmis, yerlesmis kurallarin, gelenek ve göreneklerin, ortak aliskanliklarin, tutulan yollarin tümü. Orta Asya Türk devletlerinde yazisiz hukuk kurallari.

 
Tümülüs: Bir yerlesim yerinin veya mezarin toprakla örtülmüs halidir.
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:37:22
U/Ü

Uç Beyi: Sınır komutanı

Ulema: Alimler, bilgi sahibi olanlar. Osmanlılarda bir sınıf olarak belirlenmişti.

Ulusal İrade: Bir ulusun bir işin nasıl yapıldığı gerektiği yolunda açığa vurduğu karar. Ulusal irade ancak egemenliğin ulusun tümüne ait olduğu devlet sisteminde belirlenebilir.
Ulusal iradenin somutlandığı yer parlamentodur.

Üs: Harekâtın yürütülebilmesi için gerekli birliklerin, her türlü gereçlerin tamamlandığı, teçhizatın toplandığı ve dağıtıldığı yer.
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:38:18
V

Vak’anüvls: Osmanlı Devletinde resmi tarih yazarı

Vakıf: Bir kişi veya devlet tarafından, resmi nitelikteki şartlara uyularak, hayır amaçlı bir hizmetin gelecekte de yapılabilmesi için ayrılan mülk veya para.

Vasi: Vekil olma, vekil olarak atanma

Vassal: Büyük bir derebeyine yemin ederek bağlanan derebeyi; birine bağlanan, tabi olan kişi.

Veliaht: Hükümdarlardan sonra yerine geçecek kimse

Voyvoda: Eflak ve Boğdan beylerine verilen unvan.
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:38:56
Y

Yabgu: Eski Türklerde kağandan sonra gelen üst düzeydeki yönetici. Türklerde ikinci derecedeki hükümdarların unvanı. Kağanın kardeşi

Yörük: Yarı yerleşik Türk toplulukları
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Tári Elensar - Şubat 21 2008, 13:39:17
Z

Zaptiye: Osmanli Devletinde toplum güvenligini saglamakla görevli askeri polis kurulusu.

 
Zaviye: Küçük tekke, ibadethane.

 
Ziggurat: Tepeye dogru gidildikçe daralan üst üste bir Mezopotamya kökenli dinsel yapi. Çok katli Sümer tapinagi.
Başlık: Ynt: Tarih Sözlüğü
Gönderen: Mercey - Şubat 21 2008, 13:40:08
yardım için sağol merve'cim :p