Alternatifim Cafe

Emmanuel Levinas \ Olağanüstü Karşılaşmanın Felsefesi

Discussion started on Felsefe

Emmanuel Levinas \ Olağanüstü Karşılaşmanın Felsefesi

Bu yazımızda özneler arası aşkın iletişim olanağını en yetkin biçimde işleyen düşünürlerden birini ele alacağız. Emmanuel Levinas’ın felsefi metni, ötekiyle bir olağanüstü karşılaşmanın olanaklarını çözümler. Tıpkı Martin Buber’in anlatısındaki gibi Levinas’ta da benin karşısında bir başka ben, bir sen, bir öteki vardır. Öteki başka oluşuyla benden, benim gerçekliğimden ayrımlaşır. Ötekinin başka oluşu iletişimde hiçbir zaman bütünüyle giderilemeyecek bir güçlük kaynağıdır. Benin kendine dönüklüğüne, benmerkezciliğine, dilin kaypaklığı, saydamsızlığı da eklenerek iletişim olanağı büsbütün sınırlanır. Ne ben’in kendine dönüklüğü ne de dilin yetkinsizliği gerekçe gösterilerek “başka bir kişioğluna” ilgisizlik meşrulaştırılmamalıdır.

Bir başkası varsa o başkasının yanıt alma hakkı kendiliğinden ve yadsınamaz biçimde doğar. “Başka”nın varlığı bana, ona açık olmayı ve yanıt verebilmeyi yükümler. “Başka” varlığa açıklık bilincin ve duyarlılığın bir açıklığıdır. Bu bakımdan bilincin bu yoğun yönelgenliği pisikoterapik teknik dinlemeye benzetilebilir. Böylelikle “başka”yla yaşantılanan iletişim bir söyleşim deneyimine, bir diyolojik deneyime evriltilmiş olacaktır. Diyalolijik iletişim, söyleşim deyimleri Martin Buber felsefesinin temel kavramlarındandır. Diyalojik iletişim açık uçlu, iki yanlı ve eşitler arası bir deneyimdir. Bilincin açıklığı “başka”nın varlığının meşruiyetini tanımayı gerektirir. Öteki birinin varlığına, bilincin açıklığı ancak onun varlığına yoğun bir ilgiyle koşullandırılabilinir.

Eş duyum (empati), sempatiyle olanaklıdır.”Başkanın”kurmaca bir resmini imgeleyerek onun varlığını kalıplama hakkım olmamalı. Bunu yaparsam onun devingen varlığını devinimsiz bir nesneye indirgemiş olurum. Bu nitelikleriyle Levinas düşünü “bir ötekinin gerçekliğine adanmışlığın” anlatısıdır. Başka olan ötekiyle karşılaşma içinde aşkın iletişim olanaklarını barındıran “bir olağanüstü karşılaşmanın” deneyimidir.

Emmanuel Levinas batı felsefe geleneğinde kemikleşmiş olan çileci (asketik) tutuma karşı cinsel seviyi yüceltir. Varoluşun ödevlerinden biri de cinsel seviyi dolu dolu tadarak bu dünyadan çekip gitmektir. Batı düşünün de Nietzsche ve Wietgenstein’la bir iletişim aracı olarak dile beslenen güven sarsılmıştı. Levinas dilin sınırlılıklarının onun yaratıcı ve etkin bir kullanımıyla önemli bir ölçüde aşılabilineceğine vurgu yaptı. Böylelikle modernlik sonrası kötümserliğe karşı, aydınlanmacı ve akılcı geleneğin dağrındaki en ömemli gereçlerden biri olan dili savundu. Diğer yandan Emmanuel Levinas “benin karşısındaki sen ” felsefesiyle modernlikte güdükleşen iletişim yaşantısını da eleştirmiştir. Levinas felsefesi başta hocaları Edmund Husserl ve Martin Heidiger’den büyük ölçüde yararlanan ve eski Grekçe yazılmış felsefe birikimine ve Yahudi geleneğine sık göndermelerle dokunmuş bir bireşim felsefesidir. “Mutlak” olana da açık olma önerisinden Levinas’ın felsefesinin ruhçu (spritualist) bir felsefe olduğunu anlıyoruz. Levinas dişi olan “başkaya” gösterdiği ilgiyle özgün bir anlatı ortaya koymuştur.

Toplumcu bir bilinçle değerlendirildiğinde Levinas felsefesi önemli yetersizlikler içermekte. Bu eleştiri kendisinden de beslenen pek çok postyapısalcı düşünür içinde geçerli. İlkin pek çok insansal sorunun çözümünü gelişkin bir iletişim örneğinde görmek safdillik olurdu. Başta ekonomik ve sosyal gerçeklikleri içerisinde pek çok toplumsal konumda eşit olmayan öznelerden eşitlikçi bir iletişim olanağını beklemek anlamsızdır. Öncelikle sosyal eşitsizlik ve ayrımlaşmaların giderilmesinin anayasal bir güvenceye alındığı bir toplumda, Levinas’ın metni insan dünyasına bir incelik ve boyutsallık kazandırabilir. Ancak bu katı gerçeklik bilincimizi bir başkasına açık tutmaktan bizi alıkoymamalı. Ancak İnsanlık için daha iyi bir yarın, yarın bir gün değil; ancak bugünden yarına kurulabilecektir. İnsanın vakarına yaraşır bir insanlık durumunun olanakları, bugünün praksisinde saklıdır çünkü.


Dipnot 1 Emmanuel Levinasın özgün yazım dili Fıransız Dili’dir.
Dipnot 2 Bu yazımızın hazırlanmasında LeWinas yazılarının bir seçkisinin derlendiği almanca bir çeviri kitaptan yararlanılmıştır.
-Auf Dem Schpruren Des Anderem. (Başkanın izini sürmek)
Dipnot 3 Levinas’ın kimi seçilmiş yazıları metis yayınlarınca dilimize kazandırılmıştır.
#1 - Ocak 20 2009, 22:44:54

Üye:

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.