--------------------------------------------------------------------------------
Geçen gün bilgisayarcýya gittim. Buram buram yozlaþma kokuyor tabi dillerde. Adam (hatta adam demeye dilim zor varýyor) bana þu cümleyi kurdu: “- Efendim siz deneyin çalýþmazsa çeync (ecnebicesi CHANGE yani biz Türklerin dilinde deðiþim) ederiz…” Yuh dedim adama sonra sordum “- Çeync ne demek?!!!” bir alevlenmiþim ki sormayýn.
Bu emperyalizm ülkemize nerden girdi sizce? Ben öyle düþünüyorum ki; bunun kökü dile kadar dayanýyor. Nasýl mý? Kýsaca anlatmaya çalýþayým.
Konfiçyus denen zat demiþtir ki; “Eðer bir milletin kültürünü deðiþtirmek istiyorsanýz önce dilinden baþlayýnýz…” Þimdi bu sözü kendimize nasýl yoralým. Benim düþünceme göre de (ki her zaman savunabilirim) kültür emperyalizmi önce dilde baþlýyor. Dilin deðiþimi önce cümleden daha küçük ve Türkçe’nin özü olan kelime ile sonrada cümle yapýsýnýn bozulmasýyla baþlýyor. Tabi bu tezimizi örneklerle saðlamlaþtýrmaya ve anlaþýlýrlaþtýrmaya çalýþalým.
Mesela; “flört” kelimesi ne demek?
Bu kelimenin Türkçe karþýlýðýna bir göz gezdirelim; “el ele dolaþmak”, “sokak ortasýnda öpüþmek”, “çýkmak (bu sonradan uyduruldu)”… Peki, bir düþünecek olursak bu kelime olmadan bizim ülkemizde böyle bir þey var mýydý? Tamam kabul ediyorum bir þey yapýlýr sonradan isim konulur ama iþ kültüre gelince önce isim geliyor sonra ise yaþanýyor.
Bir örnek daha vereyim.
“Depresyon” kelimesi birkaç sanatçý tarafýndan kullanýlýp kadýn yayýnlarýyla gündeme getirildi ve dilimize yerleþti. Asýl anlamý “sýkýntý” ama “sýkýntý” kelimesi tam olarak karþýlamýyor çünkü ülkemizde sýkýntýyý yaþama anlayýþý deðil sýkýntýdan kurtulma anlayýþý var. Bu kelimenin dilimize girmesiyle “uzun süreli bir sýkýntý”,”bu sýkýntýyý her þeye yorma” “karamsarlýk” gibi anlayýþ hakim oldu genç kýzlarýmýzda, bacýlarýmýzda ve delikanlýlarýmýzda.
Gelelim “teknoloji”ye… bize yani Türk Diline ve Kültürüne en büyük darbeyi vuran bir kavramdýr bu. Burada hazýr yeri gelmiþken mühendis arkadaþlara sesleniyorum “- Bir alet bulun, adýný Türkçe koyun ve bunu dünyaya yayýn hatta siz uðraþmayýn o kendiliðinden yayýlýr. Öyle mühendisim diye kasýlmak yok. Görevinizi yapýn!” Neyse biz konumuza dönelim; adamlar bir þeyler icat edip adýný kendi dilinden koyuyor (örn: CHÝP= çip, TELEPHONE= telefon, CAMERA= kamera…) ve bu aletler yayýldýkça doðal olarak dili de yayýlmýþ oluyor. Ben mühendis deðilim; bir alet icat edemem, o aleti kulanmamazlýk da edemem o halde yapacaðým iþ onlara Türkçe karþýlýk bulmak.
Bulduðum bazý kelimeler var ve bu kelimeleri elimden geldiðince yaymaya çalýþýyorum ama daha öncesinde söylemek istediðim bir þey daha var: ben Ýzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eðitim Fak. Türkçe Eðitimi Öðretmenliði’nde okuyorum. Bu bulduðum kelimeleri hocalarýma ve arkadaþlarýma ilk söylediðimde önce takdir ettiler ama sonra nedendir bilinmez garipsediler. Fakat ben ýsrarla devam ettikçe onlarda kullanmaya baþladýlar.( kýsaca bir hesapla; bunu on arkadaþýma alýþtýrdýysam her birinin kýrk öðrencisi olduðunu düþünürsek bu kelimeler dört yüz öðrenciye öðretilmiþ olur) Þimdi ise biz bu Türkçe kelimelere o kadar alýþtýk ki yabancý adýný kullanýnca garipsiyoruz.
Gelelim kelimelere:
Ýngilizce Türkçe
CD TB (Taþýnabilir Belleti)
VCD TBÇ(Taþýnabilir Belleti Çalar)
Disket KB(Küçük Belleti)
USB BAT(Bilgi Aktarým Takacý)
Hard Disk Yerel Bellek
Kelimeler bunlar. Ben elimden geldiðince her tür yabancý kelimeye Türkçe isim bulmaya çalýþýyorum. Öncelikle hiç kuþkunuz olmasýn birden aklýma gelmedi bu kelimeler; eklerini ve köklerini araþtýrýp koydum bu isimleri. Bu kelimeleri kullanýnca gülenlere ya da kullanmamakta inat edenlere bir sözümle yazýmý bitirmek istiyorum;
“Kendi özüne, milletine ve diline gülen insanlardan utanýyorum ve onlara acýyorum…”
Yaradan Yar ve Yardýmcýmýz olsun arkadaþlar….
NOT: Belki bu yazýyla daha çok yerde karþýlaþacaksýnýz. Bu ingilizce kelimeler dilimizden atýlasýya kadar pes etmek yok. Türk tarihinde hiçbir zaman PES etmemiþtir.
Veli AKÝSTÝ
Ýzmir,2006
_________________
:oley :oley :oley :oley
hadi arkadaþlar bekliyorum artýlarýnýzý nolur bakýn hala sýfýrým