İntiharın Önceden Anlaşılmasına Yönelik İpuçları:
1- Yaşam Biçimiyle İlgili ve Durumsal İpuçları:
a- Hayatın erken dönemlerinde evden ve okuldan kaçma, dürüst olmayan davranışlar.
b- Baba tarafından erken reddedilme.
c- Yinelenen ve başarısız olmuş evlilikler.
d- Alkolizm ve uyuşturucu kullanımı.
e- Düzensiz ev ve iş hikâyesi, gelirde iniş çıkışlar.
f- Çalışma gücü ve başarı arasındaki çelişki.
g- Uzun süreli ölümcül hastalık.
h- İş, evlilik ve yakın dostlarla ilgili kayıplar ya da problemler.
ı- İntihara kararlı olma, saldırgan hayat sürme (hayatta saldırgan davranışlar).
i- Büyük zorlamalar getiren yaşantılar.
2‑ Davranışla İlgili İpuçları:
a‑ Ruhsal bozukluk belirtilerinin bulunması.
b‑ Ölüm riski olan ilaçları küçük dozda kullanma.
c‑ Son 6 hafta içinde duygusal ilişkilerde kesilme.
d- Cinsellikle ilgilenmeme.
f‑ Toplumsal etkileşimlerden geri çekilme.
g‑ Sevdiği eşyaları eşe dosta dağıtma.
3‑ İletişimle İlgili İpuçları:
a‑ Ölüm isteğini belirten doğrudan ve yinelenen konuşmalar.
b‑ Dolaylı olarak mutsuz, olumsuz, kararsız, karamsar düşünce içeriği ve umutsuz konuşma içeriği.
İntihar Konusunda Doğrular ve Yanlışlar:
o Suisidden bahseden kişiler intihar etmezler.(Y)<!--[if !supportFootnotes]-->[1]<!--[endif]-->
o Her intihar eden on kişiden sekizi suisidden birkaç ay önce belirgin sinyal, uyarı ve ipuçları vermektedir.(D)<!--[if !supportFootnotes]-->[2]<!--[endif]-->
o Eğer intihardan bahsetmezsek, intihar gerçekleşmez.(Y)
o Suisidden bahsetmek önlenmesinde etkili bir yöntemdir.(D)
o Suisid uyarı vermez.(Y)
o Araştırmalara göre suisidal kişiler tarafından yapılan yardım çağrıları çoğunlukla kodlanmış (imalı) şekilde verilir, bunların farkına varmak hayat kurtarabilir.(D)
o Suisidal kişiler kesinlikle ölmek istemektedirler.(Y)
o Suisidal kişilerin çoğu yaşamla ölüm arasında kesin bir seçim yapamamışlardır. Bir bakıma “ölümle kumar oynamaktadırlar,” kendilerini kurtarmayı başkalarına bırakırlar.(D)
o Bir kişi bir kez suisidal olduğu zaman ömür boyu suisidal davranışları devam eder.(Y)
o Kendilerini öldürmek isteyen kişilerin çoğu yalnızca kısıtlı bir zaman için suisidaldirler. Eğer krizden kurtulabilirlerse iyi bir hayat sürebilirler.(D)
o Kriz sonrası iyileşme suisid riskinin sona erdiğini gösterir.(Y)
o İntihar girişiminde bulunanların çoğu “iyileşme” başladıktan sonraki üç ay içerisinde ölümcül düşünce ve duygularını gerçekleştirmek için yeterli enerjiye sahiptirler. Aileler ve hekimler özellikle bu dönemde dikkatli olmalıdırlar.(D)
o İntihar ya çok zengin ya da tam tersi çok fakirlerde görülür.(Y)
o Suisid, toplumun her türlü ekonomik seviyesinde görülebilir.(D)
o Suisid eğilimi kalıtımsaldır.(Y)
o Suisid kişiseldir ve önlenebilir. Yalnız ailede bu kişinin intiharı diğerleri üzerinde büyük etki yaratabilir ve onları da risk altına sokar.(D)
o İntihar eden herkeste psikiyatrik bir bozukluk vardır.(Y)
o İntihar eden kişiler çok üzüntülü, ümitsiz olabilirler; bu, her zaman akıl hastalığına işaret etmez.(D)
o Televizyondaki intihar sahneleri (model oluşturarak) intiharları arttırabilirler.(D)(90)
Suisid Riskini Belirleme:
Her türlü suisid girişimi önemsiz gibi görünse dahi bir yardıma çağırma olarak algılanmalıdır. Suisid fikri bir kişinin iç dünyasının kararsızlığı ile başa çıkabilmek için son çabası olarak düşünülmeli. Suisid fikri ya da girişimi birkaç faktörün birleşmesiyle ortaya çıkar. Ki, bunlar psikiyatrik bir hastalığın varlığı, hastalığın şiddeti, kişilik yapısı, aile ve sosyal destek sistemleri ve daha önceki öyküsüdür. Bu nedenle suisid riskinin belirlenmesi, bu ve diğer risk faktörlerinin bilinmesi ile desteklenmelidir.
Suisidal davranış bir süreçtir. Bir ucunda uçuşan intihar düşünceleri diğer ucunda ise ciddi suisidal impulslar bulunmaktadır. Suisid riskini belirlemede hastanın suisid plânlarını ve seçilen metodu öğrenmek ve kurtarılma zamanını hesaplayabilmek önemlidir. Örneğin eşinin yanında 50 adet asetoaminofen tableti içen kişi, gizli, detaylı plânlar yapan ve ipucu bırakmayan birine göre daha az risk altındadır.
Yüksek Suisid Riskini Gösteren Faktörler:
Majör depresyon veya bipolar bozukluk deprese tip; özellikle de hastanın ümitsizlik duyguları varsa veya bu konuda istek belirtiyor ve bir silah ediniyorsa...
Değerli şahsî eşyalarını ve koleksiyonlarını elden çıkarıyorsa...
Psikoz içerisinde kendisine suisid yönünde emir veren halüsünasyonlar (gaipten ses işitme)...
Şizofren hastada sekonder olarak gelişen depresyon...
Organize plânlı suisid fikri ve düşük kurtulma durumu,
Kullanılan veya düşünülen metodun ölümcüllüğünün yüksek olması...
Klinik olarak deprese bir biçimde suisidal kominikasyon.
Sevilen, ölmüş bir kişi ile tekrar birleşme arzusu (özellikle adolesan intiharları için...)
Yakın geçmişte veya ani bir kayıp ile birlikte alkolizm.
Belirgin bir presipitan faktörün varlığı.(48)
Suisid riskinin klinik olarak belirlenmesi oldukça zor bir görevdir. Traunt ve arkadaşlarının (1991) Londra ve Ontorio çevresinde çalışan 99 psikiyatriste gönderdikleri sorularda, psikiyatristlerden suisid riskini belirlemede kendileri için önemli olan 10 faktörü sıralamaları, varsa başka ilavelerini belirtmeleri istenmiş. Sonuçlar şöyle sıralanmış:
1- Ümitsizlik en önemli risk faktörü olarak belirlenmiş.
2- İkinci olarak intihar niyeti,
3- Daha önceden intihar girişimi varlığı,
4- Mood ve affektin seviyesi (disforik olması),
5- İnsanlararası ilişkilerin kalitesi,
6- Depresyon belirti ve bulguları,
7- Sosyal entegrasyon durumu,
8- Son zamanlarda ilişkilerde kayıp,
9- Mental durumun belirtileri,
10- Yardımı kabul etmeye yönelik isteklilik.
Bu yayına, verdiği cevaplarla katkıda bulunan psikiyatristlere göre, psikiyatrik teşhis birçok risk faktöründen daha önemsiz bulunmuş ve 11. sıraya yerleştirilmiş.
Ümitsizlik son zamanlarda, özellikle Beck ve arkadaşları tarafından daha da fazla ilgi çekmiştir.(92)
Suisid Yüklülüğünün Derecesini Belirleme:
a) Suisid düşünceleri (düşünce, istek, dürtü)
b) Suisid tasarıları (düşünceyi eyleme dönüştürmeyi tasarlama aşaması)
c) Eylem için kurulan plânın özellikleri:
o Hastanın ayrıntılı bir plânı var mıdır?
o Kullanmayı plânladığı araçlar, ulaşabileceği şeyler midir?
o Bu araçlar öldürücü müdür?
d) Geleceğe ilişkin plânları, istekleri var mıdır?
f) Hastanın mental durumu nedir?
(Psikotik, deprese, entoksike vb.)
Suisid Girişiminin Ciddiyetinin Değerlendirilmesi:
a) Kullanılan yöntem tehlikeli midir?
b) Hasta yöntemin işe yarayacağına inanmış mıdır?
c) Girişimci, keşfedilmeyeceğine inandığı bir yöntemle mi gerçekleştirmeye çalışmıştır?
d) Hastanın hayatta kaldığı için taşıdığı duygu nedir?
e) Arkasından bir mesaj bırakmış, bir şey istemiş midir? Yoksa yalnızca ölmeyi mi düşünmüştür?
f) Girişime yol açan psikolojik ya da yaşamsal koşullar şimdi değişmiş midir