www, org, net, com Tarih Oluyor
Türkiye'de internet kullanımında "www" ve "com.org.net" gibi ekleri kaldıracak yeni sistem devreye sokuluyor. Sistemin ayrıntılarını Netpia Genel Müdürü anlattı.
Nasıl olduğunu Netpia Genel Müdürü Koray Kocagöncü anlattı.. Biz Kocagöncü'yü dinledikten sonra ücretsiz bir programı bilgisayarımıza yükledik ve "Ana dilde İnternet" sürecine girdik..
Siz nasıl yapacaksınız?
http://www.netpia.com.tr/icerik/41 adresine girip bu programı yükleyeceksiniz. Ondan sonra her şey Türkçe..
Bu açıklamayı yaptıktan sonra şimdi Netpia Genel Müdürü Koray Kocagöncü ile sohbetimize başlayabiliriz:
Siz ne hizmeti veriyorsunuz, Türkçe net pia ne demek?
Netpia internetin net'i ve piar'ın pia'sı. Buradaki amacımız internette ulaşılmaz gibi görünen bir şeyi gerçekleştirmek... Bu şirket önce Kore'de kuruldu. Onuncu senesini kutladık geçen sene içinde. Kore'de ilkokullara internet götürmek projesinin içinden böyle bir fikir çıktı. 'Biz bu çocuklara internet götürebiliyoruz ama bu çocuklar bu interneti kolay kullanabiliyor mu?' sorusundan anadilde internet fikri ortaya çıktı. Birkaç sene içinde proje gelişiyor derken 96-97 senesinde bayağı ortaya çıkıyor. O gün bugündür Kore'de bayağı yaygınlaşmış olarak kullanılan bir sistem bu. İnternet erişimini kolay hale getirdiğiniz için, herkese anadilde erişim sağladığınız için şirketleri, kamuyu ve bunun yanı sıra bütün internet kullanmayan nüfusu da hizmetlerine çekmeye başardılar. Dolayısıyla ciddi bir toplumsal ve sosyal faydadan bahsetmeye başlıyoruz. İnternetin yaygınlaşması için yerelleşmesi gerekiyor.
İNGİLİZCENİN HÜKÜMRANLIĞINA SON
Peki nasıl olacak bu? Dünyada internetin dili ingilizce...
Evet ve dünyaya baktığınız zaman şu anda internet kullanıcılarının yaklaşık yüzde 32'si ingilizce biliyor, gerisi ingilizce bilmiyor. Dünya nüfusu 6 milyarı geçti. Bunun 1 milyarı ingilizce biliyor. Dolayısıyla siz ya 5,5 milyar insana ingilizce öğreteceksiniz, ya da internet erişiminin daha farklı bir yolunu bulacaksınız. Asıl problem buradan çıkıyor. Mesala internete erişmek şu anda ingilizce değil de Japonca olsaydı, biz Türkler ne yapardık? Benzer durumda olan birçok ulus var dünyada. Afrika, Ortadoğu... Bu insanların alfabeleri farklı ve ingilizce bilmek zorunda değiller. Evet, internetin yerelleşerek yaygınlaşması gerekiyor. Yerelleşmek ne demek? Çok dilli olabilmek demek. Ben Türkçe kullanacağım, Afrikalı Afrikaca kullanacak, Çin Çince kullanacak... Öncelikle erişmek önemli, içerik değil. Yukariya yazdığnız alan adlarınız sizin yol işaretleriniz. O işaretleri anlamazsanız yolunuzu bulamazsınız siz. Çince örnekte olduğu gibi...
Anadilde internet adresinden ne kastediyorsunuz? 'Anadilde eğitim'in ya da Kürtçe'nin çok konuşulduğu bugünlerde siz 'anadilde internet' derken ne kast ediyorsunuz?
Bu sistem dünyada yüze yakın dili destekliyor. Genel olarak 'anadilde internet' diyoruz ama Yunanistan'dakine Yunanca, Bulgaristan'dakine Bulgarca deniliyor, Kore'dekine de Korece internet dendiği için, Türkiye'dekine de Türkçe internet diyoruz. Türkiyede konuşulan genel dil bu ama siz kalkıp da başka dilde yapmak isterseniz o da olur.
'Anadilde internet'i şu andaki sistemden ayıran şey nedir? Adres Türkçe mi yazılıyor mesela?
Hayır, öncelikle bu bir alan adı değil. Alan adlarının bir şablonu var çünkü. Başında http'si var. Aralarında gövdesi, noktası, sonunda com'u, org'u, net'i var. Ve ingilizce yazılması gereken bir şablon bu. Düşünün insanlar internete giriyorlar ve gitmek istedikleri yerin ingilizce yazılmış adresini ezberliyorlar.
HURRIYET YERİNE HÜRRİYET Mİ YAZILACAK
Arama motorları bu işi kolaylaştırmıyor mu?
Evet ama arama motorları her zaman bu sıkıntıyı aşamıyorlar ve biz ne diyoruz? Şu anda interneti kullanmayı bilmeyen nüfusu internete çekmeye çalışıyoruz. Bu insanlar arama motorlarını nerden bilsin? Ayrıca arama motorları da ingilizce olabiliyor. 'Anadilde internet' her şeyden önce hızlı internet erişimi sağlamaya çalışıyor.
Yani
www.hurriyet.com.tr yerine www.hürriyet.com.tr mi yazılacak? Artık noktalar serbest mi kalacak?
Hayır asla öyle değil. Mesela Hadi (boşluk) Özışık yazacağız. Bildiğiniz gibi, yazdığınız, okuduğunuz gibi. Ve bunu yazdığınız zaman eğer sizin bir siteniz varsa oraya gidiyorsunuz. Ben mesela buraya gelirken sordum o da bana İnternet Haber'i tarif etti. İnternette de aynı İnternet Haber'e gidebilmek için internet (boşluk) haber yazmam yeterli. Artık o adrese gidebilirim...
Bu bir yönlendirme mi işlemi mi? İnternet Haber yazınca
www.internethaber.com'a mı yönlendiriliyor?
Evet aynen öyle. İnternet Haber yazınca
www.internethaber.com'a yönlendirme yapıyor sistem.
Peki ben
www.internethaber.com adresinden vazgeçiyor muyum?
Hayır. Bu bir yönlendirme sistemi. Yönlendirme biliyorsunuz alan adreslerine ya da IP adreslerine olur. Biz şu anda IP adreslerine yönlendirme yapmıyoruz, sadece alan adreslerine yönlendirme yapıyoruz dolayısıyla alan adreslerinizin kaybolmaması lazım. Ama ek olarak biz size bir fayda katmanı tanımlıyoruz. Dolayısıyla siz türkçe adlar kullanmaya başlayacaksınız. Ama bir süre sonra alan adlarınız anlamlarını yitirmeye başlayacak. Ne kadar anlamsız alan adınız da olsa sizin için önemli değil eğer düzgün bir Türkçe internet adresiniz varsa...
ANADİLDE İNTERNET TÜRKÇE'Yİ KORUYOR
Yani artık upuzun adresler ezberlemek zorunda değiliz.
Evet aynen öyle. Mesela internet haberi kaydettirdiğinizi farz edin. Üye olduğunuz anda kendinizin yönetebileceği bir sayfanız var orada. Mesela flash haber diye bir şey aldınız diyelim. Flash haberi bugün bu sayfaya, yarın başka bir sayfaya yönlendirebilirsiniz hangi haberinizin flash olduğunu düşünüyorsanız.
Peki nasıl kullanılacak bu? Bilgisayarımıza bir program mı yüklememiz gerekiyor?
Bu sistemi kullanmanın iki şekli var. Biri bağlı olduğunuz internet servis sağlayıcı bu sistemi destekliyorsa, Türkçe interneti destekliyorsa bilgisayarınıza hiçbir şey yüklemenize gerek yok. Mesala Doğanonline, Doruknet destekliyor. Bunlar bizim internet sitemizde de gösterilmiş durumda. Eğer bir şekilde servis sağlayıcınız Türkçe internet adresini desteklemiyorsa biz size bir yardımcı program veriyoruz. Tia yardımcısı. Türkçe internet adresinin kısaltılmışı Tia. Ücretsiz bir program. Bu programı yükleyince, bilgisayarınız Türkçe internet adreslerine uyumlu hale geliyor.
Ne kadar yol kat ettiniz?
Türkçe internet deyince bir sürü insan alana dları içindeki gövdeyi Türkçe karakterle yazmak zannediyor. Değil. Bu daha önce yapıldı ve başarıya ulaşılamadı. O yüzden bu sistemi insanlara bir şekilde anlatmak gerekiyor.
Sistemin Türkçeyi korumak ya kirlenmesini önlemek gibi bir de yan katkısı var galiba...
Evet. Bu konuda da çok sevindirici yorumlar aldık. İlerde internet sitemizde bu yorumlar da olacak. Biliyorsunuz Türkçe yozlaştırılıyor. Okullardaki eğitimden günlük yaşamdaki zorluklardan, insanlar türkçe karakterleri ingilizce yazmaya başladı.
Evet, gençler chat dilinde konuşmaya başladı mesela...
Bu da dili bozdu ister istemez. O anlamda da katkı oldu. Türkçe interneti bu şekilde görenler de var.
BİR SENE ÜCRETSİZ HİZMET
Biraz da sistem nasıl çalışıyor ondan bahsedelim...
İnsanların bir tek şunu bilmeleri lazım. İnternette benim adımı yazınca bana gelebiliyor insanlar. İşte bunu yavaş yavaş duyuruyoruz. 'Bak biz senin ismini böyle kolay kullanılır hale getirdik. İsmini yazınca insanlar sana rahatça erişebiliyor. Biz senden şu kadar süre de para almayı düşünmüyoruz. Sen bunu şöyle kullanabilirsin, kullanıcıların şöyle kullanabilir' diye...
Ne zamana kadar para almayacaksınız?
En az bir sene para almayı düşünmüyoruz. En azından bu sene hiçbir ücret almayacağız.
Ne kadar bu hizmeti kullanmanın bedeli?
70 lira yıllık. Bir çok kurum adres alıyor.
Peki isimler nasıl satılacak? Önce gelen mi alacak?
Öncelikle biz bir ön kayıt işlemi yapalım dedik. Türkiye'de 200 bini aşkın tescilli marka var. Bir o kadar da kuruluş var. 'Biz şu anda ön kayıt yapıyoruz. Hak sahibi olduğunuzu düşündüğünüz isimlerle birlikte bize gelin, belgelerizle tabii'... Bunu yapan oldu ama istediğimiz seviyede olmadı. Dolayısıyla madem öyle biz en azından tespit edebildiğimiz kadar hak sahipleri olduğunu düşündüğümüz isimleri bir süre saklayalım dedik. Böylece doğru adresler doğru yere gitsin. Bu süre içinde de kurumlar gelsin bana 'bu ismi almak istiyorum' desin, belgelesin. O zaman ben ona o ismi veririm. Diyeceksiniz ki isim kişiye ait olabilir, kuruma ait olabilir, tescilli markası vardır. onun kararını bilemeyiz. Onun için baştan beri duyurduğumuz bir şey var. İLK GELEN ALIR GİDER. Siz gelirsiniz, hak sahipliğinizi doğrularsanız isim sizindir. Bir başkası da gelirse ikinizin arasındadır o. Biz bu saklama işini ekimden beri yapıyoruz. Bu tür ticari kurumlar için sözcükleri ayırmayı 17 Şubat tarihi itibariyle bırakmak istiyoruz. O yüzden herkese yazıyoruz. Diyoruz ki 'gelin, evrağınızı getirin. Çünkü 17 şubattan sonra isminizi tutmayacağız. Dolayısıyla a, b, c birisi isminizi alıp gidebilir, ben ilelebet tutamam'
