Anadolu’nun dağ başlarını, tekerleklerine çuval doldurduğumuz kırık-dökük otomobillerle aşarken bu marşı, yanımda bulunanlara söylemeyi adet edinmiştim.
ATATÜRK
Bu marş, İsveç bestecisi Felix Körling (Feliks Çörling) in olup Selim Sırrı Tarcan (1874 – 1956) tarafından 1909 yılında İsveç’ten yurda döndüğünde getirilmiştir. Marşın asıl adı JAMTLAND’LI ÜÇ ŞARKICI KIZ yahut şakıyan üç kız anlamına gelen TRE TRALLANDE JAMTOR’dur. Güftesinin konusu ormana ait olduğundan İsveç’in ormancıları ve orman fakültesi öğrencilerince tutulan bir şarkıdır.(1)
Marşın melodisini çok beğenen S. Sırrı Tarcan, Birinci Dünya Savaşı yıllarında buna bir güfte uygulanıp Türk gençlerine öğretmek istedi. Bu arada İstanbul Erkek Öğretmen Okulunun Türkçe öğretmeni arkadaşı Şair Ali Ulvi (Elöve) Beye, marşın güftesini ısmarlamış ve böylece 1915 – 1916 ders yılı ortalarında marş tamamlanmıştır.
Ali Ulvi Elöve, Gençlik Marşı ile ilgili anılarında şunları anlatıyor:
<< - Bir gün okulun uygulama odalarından birinde çalışırken, S. Sırrı Tarcan ziyaretime geldi. O günlerde pek gözde olan bir İsveç marşı için güfte yazmamı istedi. Istenilen güfte 4x4 veya 8 heceli olacaktı. Vakit geçirmeden çalışmaya koyuldum. 1. Dünya Savaşı’nın aleyhimize döndüğü yıllardı o yıllar. Gençlik ve halk kaygıya kapılmıştı. Marş yazarken başlıca amacım bu havayı dağıtmak, gençlere azim, ümit ve kalp vermek oldu>> (2).
Marş ilk defa öğretmen okulunda söylenerek daha sonra okulu bitirenler tarafından bütün yurda yayılmıştır. Okul dışında ilk olarak 1916 ilkbaharında Kadıköy İttihat Spor Çayırı’nda (şimdiki Fenerbahçe Stadı’nın bulunduğu yer) İstanbul Erkek Öğretmen Okulu’nun S. S. Tarcan yönetiminde yapmış olduğu ilk beden eğitimi gösterisinde söylenmiştir.
3 yıl sonra ülkemiz çetin bir Kurtuluş Savaşına başladı. Mustafa Kemal, daha Samsun yolunda iken Bandırma Vapurunun güvertesinde arkadaşları ile bu marşı söyleyerek Karadeniz’i ak umutlarla yara yara Anadolu’ya ulaştılar. Samsun’a çıktıktan sonra Çamlıbel’e geldiklerinde yanında bulunan arkadaşlarını toplayarak DAĞ BAŞINI DUMAN ALMIŞ marşını söylediler. Daha sonra Erzurum ve Sivas yollarında ve bütün Kurtuluş Savaşı süresince bu marşı söyleyerek umutlarını tazeleyip durdular. Böylece Anadolu’yu bir heyecan kasırgası sarmıştı. Bu heyecan ve umutladır ki, Türk Ulusu, M. Kemal’in önderliğinde ülkemizi düşmanlardan temizledi ve özgürlüğüne kavuştu.
Nihayet Cumhuriyetten sonra marş kendi kendine gençliğe mal edilmişken, 20 Haziran 1938 tarih ve 2400 sayılı yasa ile kabul edilen Mayısın 19’u, GENÇLİK VE SPOR BAYRAMI olmuştur. Artık bu bayramın marşıda DAĞ BAŞINI DUMAN ALMIŞ diye başlayan Gençlik Marşı’ydı.
Marşa ait bilgileri şöyle özetleyebiliriz:
Şarkının orjinal adı: Tre Trallande Jamtor
Türkçesi: Trallal la Diyen Üç kız
Bestecisi: Felix Körling (Feliks Çörling)
Besteyi İsveç’ten getiren: Salim Sırrı Tarcan
Türkçe güftesini yazan: Ali Ulvi Elöve
Ufak bir değişiklikle Türkçe’ye uygulayan: Viyolonist Zeki Bey
Türkiye’de ilk defa okunduğu yıl: 1916
Atatürk’ün Marşı yorumlaması: 20/21 Haziran 1936
Gençlik ve Spor Marşı olarak kabulü: 20 Haziran 1938
(1) Ethem Üngör, Türk Marşları, (Ankara, Ayyıldız Matbaası, 1975), s. 208.
(2) Avni Altıner, Her Yönüyle Atatürk, (İstanbul: Bakış Matbaası, 1974), s. 633.
